<a href=�articles_by.html�>вярнуцца да артыкулаў</a>
<a href=�#�>раздрукаваць артыкул</a>
Perekłav na svoju movu Jan Maksimiuk
To była pomyłka vziati Lolu siudy. Ja siête zrozumiêv v chvili, koli my vychodili z pojizda na małôj provincijnuj stanciji. Osiênnim večerom čołoviêk prypominaje zo svoho diêtstva bôlš, niž v jakuju-leń inšu poru roku, i jeji jasny pudšpachlovany tvar i małaja torba, v kotoruj navrad čy mohli b zmiśtitisia našy rečy nanuč, prosto ne pasovali do starych špichlerôv na zbôže za uzkim kanałom, kilkoch śviêtłuv na pahôrku, plakatuv koliśnioho filmu. Ale vona skazała „davaj pojêdemo za horod”, i Bishop’s Hendron, viadomo ž, było peršoju nazvoju, kotora pryjšła mniê do hołovy. Nichto mene tam ne rospuznaje, a mniê i ne podumałosia, što to same ja začnu vspominati.
Navet stary bagažovy začepiv strunu vspominuv. „Pered uvochodom bude bryčka”, ※ skazav ja, i vona tam była, choť z počatku ja jijê ne zauvažyv, bačačy dviê taksôvki i dumajučy: „Staroje miêśtie ide mniê na spotkanie”. Było velmi temno i rêdka osiênnia mhła, zapachi syroho liśtia i vody v kanali byli hłyboko znajomy.
Lola skazała: „ Ale čom ty vybrav siête miêśtie? Vono ponure”. Ne miêło sensu tłumačyti jôj, što dla mene vono ne ponure, što kupa pisku nad kanałom ležała tam vse (koli mniê było try roki, ja dumav, što tak vyhladaje toje, što lude nazyvajut plažoju). Ja vziav torbu (ja vže kazav, što vona była lohka; vona była poprostu falšyvym pašportom našoji prystôjnośti) i skazav, što pôjdem piškom. My perejšli po małôm vyhorblanum mostkovi i minuli budynki prytułka dla biêdnych. Koli mniê było piať lêt, ja bačyv, jak mužčyna v serednim viêku vbihaje do odnoho z jich, kob nałožyti na sebe ruki; vôn miêv z soboju noža i vsiê susiêdy honili joho po schodach. Vona skazała: „Ja nikoli ne dumała, što provincija takaja”. Budynki prytułka byli brydki, vyhladali jak skryni z šaroho kamenia, ale ja znav jich lepi za vsio na śviêti. Iti ode było vsio rôvno što słuchati muzyki.
Ale ja povinion byv skazati što-leń Loli. Vona ž nevinovata, što to ne było jeji miêśtie. My minuli škołu, kośtioł, povernuli v staruju šyroku High Street i v sens peršych dvanacceti lêt moho žycia. Koli b ja siudy ne pryjêchav, ja b ne viêdav, što toj sens taki môcny, tomu što tyje lêta ne byli osoblivo ščaślivy čy osoblivo neščaślivy; to byli zvyčajny lêta, ale teper vony voročalisia z zapachom palanych drov, z chołodom, kotory biv uverch od temnych syrych chodnikuv. Mnie zdavałosia, što ja viêdaju, što mene ode schvatiło za sercie. To byv zapach nevinnośti.
Ja skazav do Loli: „To dobra hospoda, i tam, sama zobačyš, ničoho nas ne zatrymaje. Zjimo večeru, vypjemo po kilišku i pôjdemo spati”. Ale najhôrše z vsioho było, što ja ciêły čas chotiêv zostatisia odin. Ja siudy ne voročavsia vže kôlko lêt; ja ne miêv poniatija, jak dobre zapometałosia mniê siête miêśtie. Rečy, kotory ja zabyv, jak taja kupa pisku, voročalisia do mene, vyklikajučy smutok i nostalgiju. Ja môh by byti velmi ščaślivy siêtoho večera v melancholičny, osiênni sposub, švendajučysia po miastečku i zbirajučy pôznaki času, v kotorum my vsiê šče majem nadiêju, nezaležno od našoji žaluhôdnośti. Koli b ja vernuvsia siudy šče raz, to ne było b toje same, bo tohdy ode znajšov by vspominy pro Lolu, a Lola zovsiêm ničoho ne značyła. My prypadkovo natknulisia na sebe pry bary deń raniêj i spodobalisia odno odnomu. Lola była v poradku, z nijakoju inšoju mniê chutčêj za vsio ne schotiêłosia b proveśti ode nôč, ale vona ne pasovała do siêtych vspominuv. My povinny byli pojêchati do Maidenhead. Tože za horodom.
Hospoda była ne zovsiêm tam, de ja jijê zapometav. To miêło byti koło ratušy, ale tam zbudovali nove kino z mauretańskim kupołom i kaviarniu, i tam šče stojav garaž, kotoroho ne było za mojoho času. Ja tože zabyvsia pro povorôt nalêvo, pud zabudovanu villami hôrku.
※ Ja ne dumaju, što ode była doroha za mojoho času, ※ skazav ja.
※ Za tvojoho času? ※ spytałasia Lola.
※ Ja tobiê ne kazav? Ja ode urodivsia.
※ Ty, musit, maješ ne aby-jakuju potiêchu pryviôzšy mene siudy, ※ skazała Lola. ※ Ty napevno dumav ne raz pro takije nočy jak siêta, koli byv chłopciom.
※ Tak, ※ skazav ja, bo to ne była jeji vina. Vona była v poradku. Mniê podobavsia jeji zapach. Jeji šminka była v dobrum kolorovi. Siête mene nemało koštovało, piatak dla samoji Loli i potum šče vsiê rachunki, bilety i drynki, ale ja b skazav, što ne menšy hrošy płatiat za takoje v každum inšum miêśti na śviêti.
Ja prystav na počatku toji dorohi pud horu. Štoś vorušyłosia v mojôj hołoviê, ale ja ne dumaju, što ja prypomniv by sobiê što, koli b v toj moment z hôrki ne zbiêh pohôn diti, rêzko i pronizlivo kryčučy i vydychajučy obołočki pary v moroznum śviêtli huličnoji lichtarni. Vsiê vony miêli połotniany torbočki, na nekotorych torbočkach byli vyšyty inicyjały. Vony miêli na sobiê svojê najlêpšy ubrania i byli trochi neśmiêły. Divčeniatka trymalisia osôbno, jakby zbivšysia v proślêdovanu grupku, a jichni vyhlad odrazu navodiv čołoviêka na dumku pro lenty v vołosach, bliskučy pantofliki i miêrne bałamkanie na pianini. Raptom mniê vsio prypomniłosia: vony byli na lekciji tancia, na kotoru koliś chodiv i ja, v małôm kvadratnum domikovi z pudjezdom obsadžanym rododendronami, v kotory povoročuvałosia poseredini hulici pud horu. Mniê zachotiêłosia mucniêj niž koli-leń raniêj, kob zo mnoju ne było Loli, vona pasovała siudy šče menš niž raniêj. Ja dumav, što „štoś brakuje v siêtuj kartini”, i štoś napodibi bolu słabo žarêło na dniê moho mozhu.
My vypili po kilka drynkuv za barom, ale vsio šče zostavałosia puv hodiny do toho, koli vony byli zhôdny podati večeru. Ja skazav Loli: „Tobiê ne chočetsia vołočytisia po siêtum miastečku. Koli ty ne protiv, ja vyskoču na deseť minut i podivlusia na miśtia, kotory ja koliś viêdav”. Vona była ne protiv. Pry barovi sidiêv tutejšy mužčyna, musit, učytel, kotory až palivsia, kob postaviti jôj drynka. Ja bačyv, što vôn zajzdrośtit mniê, što ja pryviôz jijê siudy z velikoho horoda tôlko na odnu nôč.
Ja pujšov pud horu. Peršy domy byli vsiê novy. Vony mniê ne podobalisia. Vony skryvali takije rečy jak ohorody i brunki, kotory ja môh pometati. To było tak, jakby čołoviêkovi v kišeni zamokła złožana mapa i jeji čaśti zlipilisia, i koli vôn potum rozłožyv jijê, to okazałosia, što propali ciêły obšary. Ale poseredini pahôrka, tam de stojav toj dom, byv pudjêzd; možlivo, što taja sama staraja dama davała lekciji i teper. Diêti perebôlšujut viêk ludi. Tohdy jôj mohło byti ne bôlš niž trycceť piať. Ja učuv pianino. Vona pracovała podług toho samoho rozkładu. Diêti do vuśmi lêt ※ 18-19 h. Diêti od vuśmi do trynacceti lêt ※ 19-20 h. Ja odčyniv brônku i pudyjšov kusok v storonu domu. Ja probuvav sobiê prypomniti.
Ja ne viêdaju, što mniê vernuło pameť. Dumaju, što to byli chutčej za vsio oseń, chołod i mokre namerzłe liśtie niž pianino, kotore koliś hrało inšy melodiji. Ja prypomniv tuju diêvčynku natôlko dobre, nakôlko možna prypomniti sobiê jakuju-leń osobu bez fotografiji. Vona była rôk starêjša za mene: jôj mohło byti koło vuśmi lêt. Ja lubiv jijê z takoju siłoju, kotoroji u mene, jak dumaju, ne znajšłosia puzniêj dla nikoho inšoho. V každum razi, ja nikoli ne zrobiv takoji pomyłki, kob pośmijatisia nad ditiačoju lubovju. Takaja lubov tajit v sobiê strašnu neminučośť rozstania, bo dla jijê ne može byti ščaślivoho zakunčenia. Možna prydumati požary domôv, vujnu i beznadiêjny ataki, kotory dokazuvali b tvoju odvahu v jeji očuch, ale nikoli ženiťbu. Čołoviêk viêdaje bez ničyjeji pudkazki, što ženiťba nemožliva, ale siête viêdanie ničuť ne pomenšuje joho muki. Mniê prypomnilisia vsiê hrê v ślipaka na imieninach, koli ja daremno staravsia jijê złapati, šukajučy opravdania, kob dotknutisia do jijê i pohovoryti z joju, ale ja nikoli jijê ne złapav ※ vona vse pośpiêła zyjti z mojê dorohi.
Ale raz na tyždeń na protiahu dvoch zimuv ja miêv svoju šansu: ja z joju tanciovav. Siête tôlko pohôršyło spravu, koli vona skazała mniê na odnôj z ostatnich zimovych lekcijuv, što v nastupnum roci bude choditi do starêjšoji grupy (to obryvało naš odiny kontakt). Ja jôj tože podobavsia, ja siête viêdav, ale my ne miêli okaziji skazati siêtoho odno odnomu. Ja chodiv do jijê na imieniny i vona prychodiła na mojê, ale my nikoli ne biêhli razom dodomu pośla lekciji tancia. To było b divne; ja ne dumaju, što siête koli-leń pryjšlo nam do hołovy. Na dorozi z pahôrka ja dołučavsia do svojich kryklivych i naśmiêšlivych koleguv, a vona do zatiukanoji, pudhanianoji i môcno oburanoji divčeniaťśkoji čeredki.
Mene začało treśti v mhle i ja postaviv svôj kovniêr. Pianino hrało taneć zo staroho revju C.B. Cochrana. Mniê zdałosia, što ja projšov nemałuju dorohu, kob pośla vsioho toho znajti tôlko Lolu. V nevinnośti je štoś, čoho čołoviêk nikoli ne choče stratiti nazovsiêm. Teper, koli mene ne choče odna diêvčyna, ja poprostu mohu pujti i kupiti sobiê druhu. Tohdy ja ne vydumav ničoho lêpšoho niž napisati połymianu zapisku i vsunuti jijê v paz (nadzvyčajno, jak mniê vsio začało prypominatisia) pomiž ostrakołom i perekładinoju brônki. Ja raz skazav jôj pro toj paz i byv pevny, što raniêj čy puzniêj vona vsune tudy svôj palčyk i znajde zapisku. Cikavo, što ja tam napisav. V takije lêta čołoviêk šče ne može dobre vykazatisia, podumałosia mniê. Ale choť vykazuvanie było neumiêłe, siête ne značyło, što tohdyšni bôl byv menšy za toje, što čołoviêk terpit čas od času teper. Ja prypomniv, jak mnôho dion ja provirav toj paz i vse znachodiv tam svoju zapisku. Potum lekciji tancia oburvalisia. Pravdopodobno do nastupnoji zimy ja vže pro toje zabyvsia.
Vychodiačy brônkoju, ja podivivsia, čy toj paz tam šče je. Byv tam. Ja vsunuv paleć i namacav, što v tôj schovanci od došču i soncia dosiôl zachovavsia skrutok paperu. Ja vyniav joho i rozvinuv. Potum zapaliv zapałku, drubneńku vspyšku tepła v mhlê i temnotiê. Ja perežyv šok, zobačyvšy v śviêtli maleńkoho ohiêńčyka diko neprystôjny obrazok. To ne mohła byti pomyłka: pud po-ditiačomu nedokładnym rysunkom mužčyny i kobiêty byli mojê inicyjały. Ale siêty rysunok obudiv menš vspominok, niž obołočki vydychanoji pary, połotniany torbočki, mokre liśtie čy kupa pisku. Ja ne puznav joho ※ jakby to było štoś narysovane jakimś vulgarnym čužakom na śtiniê v ubikaciji. Mniê prypomnilisia tôlko čystota, siła i muka tojê žarśti.
Z počatku ja čuvsia pudmanutym. „V rešti rešt, ※ ja skazav sobiê, ※ Lola ne zavelmi vypadaje z siêtoho miêśtia”. Ale potum v nočê, koli Lola odvernułasia od mene i zasnuła, do mene začało dochoditi rozumiênie hłybokoji nevinnośti toho rysunka. Tohdy ja dumav, što rysuju štoś zo značeniom i hože; neprystôjnośť v obrazkovi ja uhlediv ono teper, koli prožyv trycceť lêt.
1937
- Jan Maksimiuk